Vujudi qaqshab, holsiz yotgan Zebi xola qo'shni hovlidan kelayotgan karnay-surnay ovoziga quloq tutdi. Qo'shnisi Akram aka bilan Nigora opa bugun o'g'li Anvarjonni uylantirayapti. Shodon kulgilar, qiyqiriqlar eshitilib turgan hovlida yangi hayot boshlanayapti. Xonadonlarida urf-odatlarni bajarishib, nikoh to'yini qaysi bir to'yxonada qilishmoqchi ekan?

Nog'oraning childirashi-yu, bolajonlarning baqir-chaqirlari, kuyovjo'ralarning hazil-mutoyibalaridan to'yxonada barchaning xursand ekanligi bilinib turibdi. Ko'p bo'lmadi, qo'shnisi Nigoraxon bir tovoq osh ko'tarib, hol-ahvol so'rab ketdi. Sog'lig'ining mazasi yo'q­-da, bo'lmasa, borardi u ham to'yga.

Tashqarida g'ovur-g'uvur, qiy-chuvlar tugab, barcha to'yxonaga jo'nab ketgach, atrofga jimlik cho'kdi. Kasal odamga vaqtning o'tishi ham qiyin ekan. U yana xayolga berildi. So'nggi yillarda yolg'izligi juda bilindi. Tez-tez o'tmishini eslaydigan, kechalari dahshatli tushdan qo'rqib uyg'onib ketadigan odat chiqardi. Sovuq terga botib uyqusi qochgach, tong otishini kutib charchaydi.

Kunduz kuni yana zerikadi. Hozir ham to'y bahona bo'ldimi, jimjitlikdan zerikdimi, xullas, ko'z o'ngidan yoshligi birma-bir o'ta boshladi…

…Ular ikki opa-singil edilar. Zebiniso kenja ekanligi uchun juda erka o'sdi. Voyaga yetgan opasi Sevara uy yumushlarini bajarar, u esa qo'lini sovuq suvga ham urmas edi. Xonadonlari doim toza, ozoda bo'lganligi bois ota-onasi uni ko'p tergamas, vaqti-soati kelsa bo'yniga oladi, deb o'ylashardi. Afsuski, unday bo'lmadi. Qizaloq yil o'tgan sayin tantiq va qaysar bo'lib o'sdi. Farzandimiz hech kimdan kam bo'lmasin deb, og'zidan chiqqan narsani muhayyo qilgan ota-onasiga betgachoparlik qiladigan, faqat o'zini o'ylaydigan odat chiqardi.

Esida, shamollab, isitmasi ko'tarilgan onasiga dori ichish uchun bir piyola suv uzatmasdan, suv so'ragan onasining gapini eshitmaslikka olib ko'chaga otilgandi. O'shanda onasi zor-zor yig'lagan edi.

Opasini to'y-tomosha bilan yaxshi, bama'ni xonadonga uzatishdi. Chaqqon va epchilligi sabab bir xonadonning guldek kelini, bekasi bo'ldi u. O'zi-chi? Yengil-elpi hayot ketidan quvib, hayotini, kelajagini barbod qildi. Betayin bir yigitning yolg'on va'dalariga chuv tushib, ixtiyorini unga topshirdi. Institutda o'qiyman, deb yurgan yigit birdaniga dom-daraksiz yo'q bo'lib ketdi. Ismini ham, kimligini ham yashirib, uni aldab kelganini qiz keyin tushundi.

Ammo “Kasalni yashirsang, isitmasi oshkor qiladi”, deganlariday, yopiqlik qozon yopiqligicha qolmadi. Ko'p o'tmay homilador ekanligini sezib qoldi. Yuziga tushgan dog'larni ko'rib, onasi ham gumon qildi, shekilli, qizini qistovga oldi…

– Yashamagur, yuzimizni yerga qaratding. Sharmanda qilding bizni, benomus… – deya oh-faryod soldi onaizor.

Qiz boshini eggancha, miq etmay turaverdi. Eridan hech gapni yashirmay aytishga o'rgangan onasi uni bu sirdan ham voqif qildi. Ho'ng-ho'ng yig'lagancha, qo'rqa-pisa otasiga haqiqatni aytdi. Qizining qiliqlarini erkalikka yo'yib yurgan ota undan bu ishni kutmagan edi. Asabiylashganidan qon bosimi oshib, ahvoli og'irlashdi. Yarim tanasi ishlamay, tildan qoldi. Bir oycha shifoxonada yotib, oxiri jon berdi. Qizining taqdirini o'ylay-o'ylay dunyoni tark etgan otasining jasadi qarshisida faryod solib yig'lagan Zebiniso o'ylamasdan ish tutgani uchun qattiq pushaymon bo'ldi. Lekin vaqtni, beg'ubor yoshligini orqaga qaytarib bo'lmas, mehribon dadajonisining diydorini qayta ko'rish nasib etmas edi…

Kun o'tgan sayin vujudidagi bola shakllanib, hayotga talpina boshladi. Undan qutulish uchun nimalar qilmadi. Lekin xudo farzand beraman desa, beraverarkan. Oy kuni yaqinlashgach, onasi uni boshqa tumanda yashaydigan xolasinikiga jo'natdi. Hali vujudini bolalik tuyg'ulari tark etmagan qiz o'n sakkiz yoshida ona bo'ldi. Jajji qo'lchalarini musht qilib, shiringina uxlab yotgan o'g'liga qarab, zor-zor yig'ladi. Taqdiriga shu go'dak aybdordek, undan qanday qutulishni o'yladi. El-yurt oldida aybini yopish uchun turli yo'llarni izladi. Oxiri bir yo'lni tanlab, niyatini amalga oshirish uchun kech bo'lishini kutdi. Zebiniso shu damda xato ustiga xato qilayotganligini o'ylamas, uning jinoyat ekanligini bilsa-da, qabih niyatida qat'iy turib olgan edi…

Hovlida hech kim qolmagan paytda u tashqariga chiqib, og'ilxona atrofidagi go'ng uyumi tomon bordi. Shu yerdan belkurakda chuqur kovladi. Bilinmasligi uchun ustiga bir bog' qurigan xashakni yoyib qo'ydi-da, sekingina uyga kirib, qorong'i tushishini kutdi. Uning butun vujudi qaltirar, yuragining dukurini butun dunyo eshitayotgandek edi go'yo. Ko'zlarini ochgancha onasini miriqib emayotgan go'dagiga qaradi. Eti jimirlab, ko'zlari yoshga to'ldi. Nazarida, hozir uning oldida ikki yo'l bor edi. Biri tezroq boladan qutulib, hech narsa ko'rmaganday yashash, ikkinchisi nozikkina jismida onasiga nisbatan mehri jo'sh urib turgan murg'akkina go'dagi bilan qolish. Zebinisoda bir lahza onalik mehri ustun kelib, bolasini qattiq bag'riga bosdi. Hayotning barcha achchiq-chuchugiga chidashga ahd qildi. Xiyol o'tmay, bu beg'ubor tuyg'u o'rnini nafrat egalladi. “Hali bolali bo'lishga ulguraman, hayotim oldinda”, dedi u o'z-o'ziga…

…Uxlayotgan farzandini o'rab-chirmagancha kovlangan chuqurga qo'ydi. Onasi qo'ynidan tinchi buzilib, joyi o'zgarganini sezgan go'dak ko'zlarini ochmay ingragan ediki, ustiga go'ng tortildi. Dunyoga kelib endigina yorug' olamga moslasha boshlagan murg'ak jon hech narsani anglab yetmasdan, vujudini tobora bosib borayotgan og'irlikdan aziyat chekib, jon talvasasida qoldi…

…Zebinisoning keyingi hayoti o'zi o'ylagandek yaxshi kechmadi. O'tmishiga nuqta qo'yib, barchasini yangidan boshlash niyatida turmushga chiqdi. Eri uning hayotidagi qora dog'larini sezmadiyam. Lekin begunoh go'dakning uvoli urdi chog'i, unga boshqa farzand ko'rish baxti nasib etmadi. Yil o'tgan sayin Zebinisoning umidi ham so'na boshladi. O'zi bir paytlar ko'mgan farzandini tez-tez eslar, tushlariga chinqiragan chaqaloqning yig'isi eshitilib, unga tinchlik bermasdi. Turmush o'rtog'i bilan sakkiz yil yashagach, nihoyat ular ajrashishdi. Eri Vohid boshqaga uylanib, bola-chaqali bo'ldi. U esa yana yengil hayot ortidan quva boshladi. Firibgarlik bilan odamlarni aldab pul topadigan yengiloyoq ayolga aylandi-qo'ydi.

Hech kim uning ismini to'liq aytmas, Zebi deyishardi, xolos. Pochchasi ham opasini bu nopok singlisi bilan bordi-keldi qilishiga yo'l qo'ymasdi.

Umr ham birpasda o'tdi-yu ketdi. Onasi dunyodan o'tgach, ota uyiga kelib yashayapti. Mana hozir boshi yostiqqa tegib, kasalmand bo'lib qoldi. “Agar farzandim tirik bo'lganida, bu kunlarni ko'rmasdim. Bir piyola choy damlab beradigan kishing bo'lmasa qiyin ekan. O'shanda bolajonimni tiriklay ko'mganimdan ko'ra boshqa birovga farzandlikka bersam bo'lardi-ku. Nega uning taqdirini bunday hal qildim? Nima haqqim bor edi?” Miyasiga quyilgan ketma-ket savollar unga tinchlik bermasdi. Yoshlikda qilgan jinoyatining dahshatini Zebi xola endi ich-ichidan his etar, yolg'iz Yaratgan guvoh bo'lgan o'sha mash'um tundagi qabihligi jazosini