Yozning jazirama kunlarining birida "Buloqboshi" ga kiraverishdagi oq tunuka tomli uyning eshigini yosh bir yigit taqqilatdi. Olis yo'l yurganidanmi, yo issiq tasir qilganidanmi uning oq batis ko'ylagi kuraklariga yopishib qolgan, yoqasi ichidan bo'yniga tashlab olgan ro'molchasi jiqqa xo'l edi. Dam o'tmay u kaftlari b/n yassi peshonasini, baroq qoshlari aralash yuz-ko'zlarini artdi. Ichkaridan hadeganda hech kim chiqavermagach, yigit beso'naqay karton jamodonini qo'liga olib eshikni oyog'i bn itardi. Yangi bo'yalgan jimjimador zangori eshik "g'iyq" etib ochildi. Yigit ichkariga kirdi. Uy tomoni baland so'ridan iborat bo'lgan chorsi hovlida hech kim ko'rinmasdi. Hovlining o'ng biqinidan o'tgan g'isht yo'lka yonida gulzorga jildirab suv oqib turardi, yigit shu tomonga qarab, tok tagiga keldi. Shunda u rovonda xontaxtaga tirsaklarini tirab tasbeh o'girib o'tirgan kampirga ko'zi tushdi. Kampirning ko'zlari yumuq, ajin tortib ketgan ingichka lablari nimalarnidir shivirlardi.
-buvi, -dedi sekin yigit uni cho'chitib yubormaslik u/n.
Kampir ko'zlarini ochdi va ro'parasida jilmayib turgan yigitga tikildi. Keyin birdan o'zini orqaga tashladi-da, dedi:
-Voy, voy o'lmasam, Shoxruxmisan?
-Men...
Shoxrux jomodonini yerga qo'yib, rovonga ko'tarildi.
-voy, bo'ylaringdan aylanay, sen keladigan kun ham bor ekanku-a? Kampir yangi ko'rpacha solib, Shoxruxni o'tqazar ekan, sevinchi ichiga sig'masdi, shang'illab gapirar, yigitcha javob berishga ulgurolmay jilmayardi. U Buloqboshiga bu gal bir o'zi kelgan edi. Maktabni "qizil attestat" ga bitirib, ozod qushdek bo'lgani un ota-onasi o'zini yolg'iz yuborishga qarshilik qilishmadi.
Shoxrux deyarli har yozda ikki-uch hafta oyisi bn kelib turardi. Ammo ikki yildan beri, otasi kasalga chalingandan beri kelmagan va buvisini juda qattiq sog'ingan edi. Qarib munkillab qolgan kampirni u yaxshi ko'rardi, soatlab uning gaplarini tinglardi, zerikmasdi va ko'pincha uning yonida yotib, hikoyalarni tinglab tong ortirasdi. Maston buvi ham nevarasini yaxshi ko'rar, U kelganda o'tqazgani joy topolmay qolardi, agar ko'cha- ko'yda bolalar bn o'ynab, u yer bu yerini yara qilib olsa kampirning jig'ibiyroni chiqar unga dashnom berardi.
-tog'am qanilar?
-choyxonaga chiqqan edi-ya, boya! Xozir kelib qoladi.
-kelinoyim ko'rinmadilarmi?
-uylarini sog'ingan ekan javob berdim, uch-to'rt kun dam olib kelsin.
Oraga jimlik cho'kdi. Maston buvi o'z xayollariga berilib nevarasini bir zumga unutdi, keyin seskanib o'rnidan turdi.
-esim qursin, ovqatga unnamay o'tirishimni qara.
-ovora bo'lmang buvi, qornim to'q.
-ovorasi bor ekanmi? Xozir tog'ang ham keladi. Sen birpas cho'zilgin, men darov osh damlayman, bor mening uyimga kir. Maston buvi pildirab o'choq boshiga ketdi, Shoxrux esa qishloqqa kelganidan xursand bo'lib, o'rnidan turdi.
Uzoq yo'l yurib charchagan yigitcha esnab ichkarigi xonaga, buvisining uyiga kirdi. Shoxrux muzdek beqasam ko'rpacha ustiga cho'zildi. Yumshoq par yostiqning rayxon xidini eslatuvchi yengil, yoqimli xidi dimog'iga urildi. Qo'llarini yoyib, yostiq ostidan o'tkazib uni quchoqlagan xolda, ko'zlarini yumdi. Hovlida esa musicha kukular, chars-churs yonayotgan g'o'zapoya unga qo'shilib, g'alati orombaxsh ohang kasb etardi.
Imtixon tashvishlaridan qutulgan, yuragi ming xil orzular, nomalum, ammo porloq kelajak lazzatlari bn to'lgan Shoxrux o'zini nihoyatda baxtiyor his qilar va mudrar ekan, yuzlarida tabassum o'ynar edi.
U shu yotganicha tong saxarda uyg'ondi, bekorga aytishmagan ekanda "yo'l azobi, go'r azobi" deb, buni yaxshi tushungan kampir ham nevarasini uyg'otmadi. Ertalabki choyini naridan beri ichib qishloq aylanish maqsadida tashqariga otildi. Qishloqni sayr qilar ekan odatdagidek anhor bo'yidan o'tayotganda uning suvidan to'yib-to'yib ichish un anhor labiga keldi.
-Suvga tiqilib qomen yana? Bizada "polikinika" uncha yaqin emas
degan ovozdan tok urgan odamdek sapchab tushdi, og'zidagi bir qultum suvi tomog'iga yugurib ketdi. Qattiq- qattiq yo'tala boshladi, bu xolatni kuzatib turgan qiz piqirlab kulib yubordi.
-odam tomoq qirib keladi-da, bu qandoq bedodlik? Haliham shu sezdirmasdan kelish odating qolmaptida-a?
-shunaqa-da, tiqilib qolmadizmi? "Nonga tiqilgan suvga, suvga tiqilgan go'rga" degan gap bor ahir.
-rahmat, iliq gaplaring un, xudoga shukr tirik qoldim.
-Maston buvimlarnikiga chiqqandim, "Shoxrux keldi" dedi, qani disam "Qishloq aylangani chiqib ketdi" dedilar, o'zim ham shu yerda bo'lsangiz deb o'ylagan edim.
Durdona gapiryapti-yu, yigit unga boshdan oyoq razm solib, og'zi ochilib qolgan edi. Qizning bir-biriga tutash qalin qoshlarigacha tushgan, majnuntol popuklari jamalak bo'lib yopishib qolgan oppoq durrasi, qiyiq ko'zi va kichkina burni ustida osilib turgan bir tutam jingalak sochi, uyalganidanmi yoki qattiq xayojanda ekanligidanmi titrab turgan dumaloq lablari uni lol qilib qo'ygan edi.Shoxrux uni anchadan beri ko'rmagan bo'lsada qo'ng'iroqdek mayin, jarangdor va yoqimli ovozidan darov tanigan edi.
Yigitning termulib turganini payqagan qiz biroz uyaldi. Kulchaday yuzlari olmadek qizara boshladi. Lekin tezda o'ziga keldi.
-Aytganday, tabriklayman
-nima bn? Xayron bo'lib so'radi Shoxrux!
-Atestat bn! Eshitdik qizil olibsiz! Buvingizni og'zi qulog'ida. Nevaram maktabni a'loga bitiribdi deb xursandlar.
Yigitning hayoli hamon qizda edi.
O'zgarib ketibdi, juda o'zgarib ketibdi, nahotki 2 yilda odam shu qadar o'zgarsa? Ilgari qop-qora, qiltiriq qiz edi. Endi-chi? Ana qaddu-qomat...
Baroq, qayrilma qoshlariga yangi "xilol oy" ning ham havasi keladi, kotta-kotta ko'zlari ohuning ko'zlariga o'xshab juda go'zal! Uning shirin hayollarini yana o'sha sehirli va mayin ovoz buzdi.
-mayli, bo'lmasam men boraqolay. Ha, etgancha bugun kechqurun bitiruv oqshom qilmoqchimiz keling.
-harakat qilaman, mayli ko'rishguncha, men ham biroz qishloq aylanib ketaman.
Qiz ketgandan keyin ham Shoxruxni allaqanday ajoyib, yurakni entiktiruvchi his chulg'ab olgan edi. U o'ziga o'zi tushunmay qoldi, o'zidagi bu o'zgarishlarni sezib hayajonlanib ketardi.Anhor yoqalab orzular kemasida suzib borayotgan yigitni yana allaqanday ovoz o'ziga jalb qildi.
-ehe, kimni ko'ryapman? Shoqi senmisan?
Shoxrux beihtiyor ovoz kelgan tomonga qaradi, tepada uning qishloqdagi eski qadrdoni Shokir turardi.
-iya, ShoooKir! O'zingmisan?
-ha, men... Chiq bu yoqqa, namuncha hayol surasan?
Shoxrux tepaga chiqib eski qadrdoni bn quyuq ko'rishdi.
-yaxshimisan? Nimalarni o'ylab o'tiruding?
-o'zim shundoq, qishloqni sog'ingan ekanman!
-kechki payt bitiruv kechasi bizanikida kelgin bir yayraymiz!
-kech tushaversinchi, bir gap bo'lar. Dediyu, Durdonani ham boya taklif qilgani esiga tushib yuragi yuragi shirin orziqib ketdi.
Kechqurun Shoxrux aytilgan joyga bordi, borganda kechaning tantanali qismi tugab, o'yin-kulgi avjiga chiqqan edi.
Hamma o'zi bn o'zi ovora, it egasini mushuk bojasini, bo'ri tog'asini, quyon ammasini tanimaydigan axvol. Garchand bazmga sanatkorlar "artistlar" taklif qilinmagan bo'lsada ammo kecha juda fayzli edi. Shu payt qayerdandir