Atrofdagi hamma qizlarda
bordek tuyulgan pushti rangli
römolcham bölishini xohlardim.
Shuning uchun, bir kuni
otamning chöntagidan 50 sent
pul ög'irladim. Otam buni bilib
qolgach, nihoyatda darg'azab
böldi. U meni va mendan uch
yosh kichik ukamni devor
yoniga turg'azib qöyib,
bambukdan yasalgan xivichni
qöliga oldi.
- Pulni kim ög'irladi,- söradi
bizdan.
Qörqqanimdan miq etmay
turardim. Ikkimizdan ham sado
chiqmagach, otam shunday
dedi:
- Yaxshi, hech kim tan olmasa,
ikkalangiz ham kaltaklanasiz!
U xivichni havoga kötarganida,
tösatdan ukam uning qöllariga
yopishdi:
- Ota, pulni men olgandim, -
dedi u qat'iy ohangda.
Bir zumda uyni uning badaniga
ketma-ket urilayotgan kaltak
ovozi tutib ketdi. Otam
charchaguncha ukamni
savaladi va keyin polga ötirib,
unga shuday dedi:
- Halitdan öz uyingdan
ög'irlashni örgangan bölsang,
kelajakda qanday yomon ishlar
qilishing mumkinligini
öylashga ham qörqaman.
Aslida, ölguningcha urishim
kerak edi. Uyatsiz!
Öshanda tun böyi, oyim bilan
men ukamning jarohatga tölib
ketgan va qon oqayotgan
tanasini bog'lab chiqdik. Yarim
tun bölganida, men ovoz
chiqarib yig'lab yubordim.
Ukam kichkina qöllari bilan
og'zimni tösdi va shunday
dedi:
- Opa, boshqa yig'lama.
Hammasi ortda qoldi. Boshqa
og'rimayapti...
Haligacha öshanda qilgan
ishimni tan olmaganim uchun
vijdonim qiynaladi. Köp yillar
ötgan bölsada, meni himoya
qilgan ukamning kaltakdan
qizarib ketgan tanasi köz
öngimdan ketmaydi. Ösha yili
ukam 8, men esa 11 yoshda
edim...
Ukam örta maktabni tugatgach,
shahardagi yuqori maktabga
qabul qilindi. Shu bilan bir
vaqtda men ham universitetga
kirish imtihonlaridan
muvaffaqiyatli ötdim. Ösha
tunda, otam rosa köp öylanib
qoldi, ketma-ket sigareta
tutatdi.
Oyimdan shunday deb
sörayotganlarini eshitdim:
- Ikkala farzandimiz ham
yaxshi ball oldimi? Juda yaxshi
ball-a?
Oyimning közlariga yosh
quyildi va söradi:
- Endi nima qilamiz? Qanday
qilib ularning ikkisini ham bir
vaqtda moliyaviy
ta'minlaymiz?
Shu vaqtda tashqaridan ukam
kelib qoldi. U otamning
qarshisiga kelib shunday dedi:
- Ota, men öqishni davom
ettirishni xohlamayman.
Keragicha öqib böldim.
Otam unga tarsaki tushirdi.
- Shunchalik ham noshukr
bölasanmi? Agar köchada
tilanchilik qilishimga tög'ri
kelsa ham, ikkalangizga kerakli
pulni topib beraman, toki
öqishingiz tugagunicha...
Keyin otam qishloqdagi hamma
eshikni taqillatib qarz sörab
chiqdi.
Ukamning qizargan yuzini
silab, unga shunday dedim:
- Ög'il bolaning öqishi, qiz
bolanikidan köra muhimroq,
chunki ög'il bola qachondir bir
oilani boqishi kerak böladi...
Shu bilan, universitetda
öqimaslikka qaror qildim. Ertasi
kuni tong saharda ukam bir
necha zarur kiyimlari va ozroq
quritilgan loviya olib uydan
ketib qolganligini hech kim
sezmay qoldi. U yostig'im
ustida xat qoldiribdi:
- Opa, universitetga kirish oson
emas. Men ish topaman va
senga pul yuborib turaman...
Xatni qölimdan qöymay,
ovozim chiqmay qolgunicha
yig'ladim... Ösha yili ukam 17,
men esa 20 yoshda edim...
Otam qishloqdagilardan qarz
olgan va ukam sement
zavodida ishlab, menga
yuborib turgan pullar evaziga
öqishimning uchinchi yiliga
ham yetib bordim. Bir kuni
xonamda dars qilib
ötirganimda xonadoshim kirib
keldi va tashqarida meni bir
hamqishlog'im
sörayotganligini aytdi. Nega
meni hamqishlog'im qidirib
keldi ekan, deb öylab
tashqariga chiqdim va ukamni
kördim. Uning ust-boshi kir
bölib ketgan, hammayog'i
sement changiga qoplangan
edi. Undan söradim:
- Nega xonadoshimga ukam
ekanligingni aytmading?
U jilmayib qöydi va javob
berdi:
- Körinishimga qara. Ular ukang
ekanligimni bilishganida nima
deb öylashardi? Ustingdan
kulishlarini xohlamadim...
Közlarimga yosh quyildi. U
sezib qolmasligi uchun egnidag
changlarni qölim bilan
supurgan böldim va bög'iq
ovozda shunday dedim:
- Menga odamlar nima
deyishining ahamiyati yöq.
Körinishing qanaqa bölishidan
qat'iy nazar sen mening
ukamsan.
U paketdan kapalak shaklidagi
sochga qadaladigan
tög'nag'ichni olib, sochlarimga
qadab qöydi:
- Shahardagi hamma qizlarda
shunaqasi bor ekan. Sen ham
taqsang, yarashadi, deb
öyladim...
Ortiq chidab turolmadim. Uning
qöllarini quchib yig'lab
yubordim... Ösha yili ukam 20,
men esa 23 yoshda edim...
Yigitimni birinchi marta uyga
taklif qilganimda uyimizning
singan derazasi
ta'mirlanganligini payqadim.
Hovlimiz ham astoyidil
tozalangan edi.
Yigitim ketgach, oyimning
yonida yosh qizlarga öxshab
raqsga tushdim:
- Oyi, hovlini tozalash uchun
buncha vaqtingizni sarflash
shart emasdi!
Oyim kulib javob berdi:
- Buni ukang qildi. Ishdan atay
erta kelibdi. Deraza oynasini
almashtirayotganida qölini
kesib oldi, hali körmadingmi?
Ukamning xonasiga bordim.
Uning yuziga qarab yuragimda
osmon qadar mehr tuydim.
Uning qöliga ozroq malham
qöyib, bint bilan bog'ladim.
- Og'riyaptimi,- söradim undan.
- Yöq, bilasanku, beton
zavodida oyog'imga köp marta
tosh tushib ketadi. Örganib
qolganman bunaqa
hodisalarga...
U gapirishdan töxtagach,
ögirilib yana yig'lab yubordim.
Öshanda ukam 23, men esa 26
yoshda edim...
Turmushga chiqqanimdan
söng, shaharda yashay
boshladim. Turmush örtog'im
köp marta ota-onamga biz
bilan yashashni taklif qilidi,
biroq ular unamadi. Qishloqdan
ketish ular uchun qulay
emasligini aytishdi. Ukam ham
ularning fikriga qöshildi:
- Opa, sen hozir qaynona-
qaynotangni xizmatini qil. Ota-
onamizga özim shu yerda
qaray olaman.
Turmush örtog'im fabrikada
direktor bölib saylangach,
ukamdan fabrikada menejer
bölib ishlashini söradik. Ammo
u taklifimizni rad qildi.
Bir kuni u ishlaydigan zavodda
köngilsizlik yuz berib, ukam
kasalxonaga tushib qoldi.
Turmush örtog'im bilan uni
körishga borganimizda, oyog'i
gipslangan ukamni körib
hasrat qildim:
- Nega menejer bölishni
istamading, bunaqa xavfli
ishdan ming marta yaxshiku?
Ahvolingga qara!
U jiddiy tabassum bilan javob
berdi:
- O'zing öylab kör, pochcham
endigina direktor böldi, men
bölsam öqimaganman. Meni
menejerlikka tavsiya qilsa,
atrofda har xil gaplar
köpayardi. Kelajagingizni xavf
ostiga qöygim kelmadi.
- Biroq, sen faqat men tufayli
öqiy olmading-ku?!
- Ötmish haqida gapirib nima
qilasan,- kulib qöydi u.
Ösha yili ukam 26, men esa 29
yoshda edim...
Vaqt ötdi. Bir yili ukam
qishloqdagi fermerning qiziga
uylandi. Töy marosimida,
boshlovchi undan söradi:
- Kimni hammadan ortiq
sevasan va hurmat qilasan?
U öylab ham ötirmasdan
"Opamni" deb javob berdi va
yig'ilganlarga men umuman
eslolmagan bir voqeani aytib
berdi:
- Bolaligimizda boshlang'ich
maktabga borish uchun
boshqa qishloqqa
qatnashimizga tög'ri kelardi.
Har kuni opam bilan men
maktabga borish va uyga
qaytish uchun 2 soat piyoda
yurardik.
Bir kuni qölqopimning bir
poyini yöqotib qöydim.
Shunda opam özining bir
qölidagisini yechib menga
berdi va uzoq yölni bir poy
qölqop bilan bosib ötdi. Uyga
kelganimizda, uning qöllari
sovuqdan shishib ketgandi.