Hozirgi kunda kompyuter va internetsiz kundalik hayotimizni tasavvur qila olmaymiz. Lekin bolalarning kompyuterdan uzoq vaqt fydalanishi ota-onani xavotirga solib qo'yadi. Kompyuterda ko'p vaqt o'tkazishning bolaga bo'lgan ta'siri: Ko'rish a'zolarining zoriqishi. Kompyuterga termilib o'tirish davomida nafaqat ko'z mushaklari zo'riqishini talab qiladi, balki ko'z ichki tomirlariga ham salbiy ta'sir ko'rsatadi. Markaziy asab tizimini buzulishi. Tadqiqotlarning ko'rsatishicha, 10-12 yoshgacha bo'lgan bolalarning kompyuterda ko'p o'tirishi ularning asabini buzulishiga olib kelar ekan. Bu narsa bolaning ortiqcha charchovda, bosh og'rish, uyquning buzulishi, kayfiyatining tushishi, asabiylashgani yoki o'ta passivligi, xayoli joyda bo'lmay qolishi kabi holatlarda namoyon bo'lar ekan. Qo'l, yelka va bo'yin mushaklarining o'zgarishi. Kompyuterta o'tirgan bolaning rivojlanayotgan qo'l, yelka va bo'yin mushaklari bir holatda uzoq vaqt davomida turishi natijasida qo'l mushaklarining ortiqcha holdan toyishiga, qon aylanishining buzulishiga, ayrim hollarda mushak og'riqlariga olib keladi. Bolaning psixikasi buzilishi. Bola uzoq vaqt kompyuterda o'tirib, u orqali virtual munosabatlar o'rnatib haqiqiy hayotdagi munosabatlardan qochadigan bo'lib qoladi. Unga kompyuter do'st, sinfdosh, suyukli inson o'rnini bosadigan vosita bo'lib qoladi. Ayniqsa kamgap bolalar kompyuterda internet orqali gaplashish osonroq ekanligini tez anglab, odamlardan qochadigan, ochiq suhbat qila olmaydigan, do'stlasha olmaydigan bo'lib qoladi. Albatta, bugungi kunda bolani kompyuterdan xoli qilishning iloji yo'q. Undan tashqari o'qish, ishlash jarayoni kompyuter va internetga bog'liq bo'lib qolgani uchun bola kompyuterni bilishi kerak. Aslida bola zerikkanda kitob o'qishi eng yaxshi tanlov. Lekin kitob o'qishga bolani ota-ona qiziqtira bilishi kerak. Albatta kuni bilan serial ko'rayotgan onasini ko'rgan bola, hech qachon kitob qiziq ekanligiga ishona olmaydi. Lekin ota-ona bolaga kompyuterning zararini minimallashtirish yo'lini qo'llashi lozim, ya'ni: 1. Bola maktabga bormaguncha umuman kompyuterdan foydalanmasligi shart. 2. Uydagi kompyuterda o'yin umuman bo'lmasligini ta'minlash kerak, albatta til o'rgatuvchi yoki bilim beruvchi o'yinlar bundan mustasno bo'lishi mumkin. Boshqa o'yinlar bolaning haqiqiy hayotga bo'lgan nazarini salbiy o'zgartiradi. O'yinda ayrim to'sqinliklardan o'ta olib millioner bo'lish imkoniyati borligini ko'rgan bola hayot ham shunday oson ekan deb tasavvur qila boshlaydi. 3. Maktab yoshidagi bolalarga kompyuterdan foydalanish vaqti chegaralangan bo'lishi lozim. O'n-o'n ikki yoshgacha kuniga 1 soatdan oshmasligi, 12-16 yoshda 2-3 soatni tashkil qilishi mumkin. 4. Kompyuterdan o'qish, bilim orttirish maqsadida foydalanishgagina ruxsat berilishi kerak. O'yin va ermak uchun man qilinishi maqsadga muvofiq bo'ladi. 5. Uyda internet ulangan bo'lsa, ayrim saytlarga blokator o'rnatib qo'yish kerak. Internetda bola ko'ziga munosib bo'lmagan minglab saytlar mavjud, bu saytlarga bola bilmasdan turib kirib qolishi mumkin. Shuning uchun, internet ulagan provayderga bolaga munosib bo'lmagan o'sha saytlarni yopib qo'yishini iltimos qilsangiz, provayder o'zi blokator o'rnatib qo'yadi. 6. Bola kompyuterda o'tirganda vaqti-vaqti bilan u nima qilayotganini tekshirib turish lozim. Xonaga kirib kompyuter ekraniga qarash yetarli emas, bola foydalanayotgan saytlar, ko'rgan ma'lumotlar, foydalanayotgan programmalarni nazorat qilib turish kerak. 7. Bolaga kompyuter ko'chada o'ynashni, do'stlar bilan ko'rishib gaplashishni, ovqatlanishni, televizor ko'rishning o'rnini bosmasligini ta'minlash foydadan xoli bo'lmaydi. 8. Bolani oldida o'zingiz kompyuterda o'yinlar o'ynab, do'stlaringiz bilan suhbatlashib salbiy namuna bo'lmaganingiz yaxshi. 9. Bola kompyuterdan ijobiy maqsadlarda foydalanishini istasangiz, u bilan birga foydali saytlar va dasturlardan birga zavqlanib vaqt o'tkazing. 10. Bolaning asab tizimida, kayfiyatida, ota-onasi va do'stlari bilan munosabatlarida keskin salbiy o'zgarishlar ro'y berayotgan bo'lsa, kompyuterda
o'tkazayotgan vaqtini kamaytirib ko'ring. Natijasi yaxshi bo'lsa, demak sabab kompyuterda. Bola umuman kompyuterdan voz kecha olmay, janjal qilib, isterikaga tushib, kompyutersiz odamovi bo'lib qolayotganini sezsangiz, psixologga uchrashishingiz talab etiladi.