Hikoyalar | Kotibaning kirdikorlari
Umr–oqar daryo, deganlarirost ekan. Shuvillab o’tarkan-ketarkan. Bunday boshni ko’tarib, nafas rostlashgaulgurolmas ekansan.Ulgurganingda esa...allaqachon fursat o’tgan bo’larkan...Albatta bekorchilaruishyoqmaslar, dangasalaruchunvaqtning o’tishi qiyinbo’lsa kerak. Ammo Ma’rufMahmudiy bekorchi emas.Aqlini tanibdiki, ishlaganiishlagan. Avval bolaligi paxtadalalaridao’tdi. Keyininstitutning kechki bo’limidao’qib,kunduzi qurilishdaishladi.Institutni bitirar-bitirmaszavodga ishga kirdi. Shungaham, eh-he, etti yildanoshibdi.Bu davr ichida ne-neevrilishlar yuz bermadi. Ma’ruf Mahmudiy ishlayverdi.Avval zavod hissadorlikjamiyatiga aylantirildi, yangizamonning yangi talablarinig’ira-shira bo’lsa-da anglabturgani boismi, Ma’ruf borpuliga aktsiya sotib oldi. O’shanda uni mazax qilganlarham bo’ldi. Yo’q, mo’ljalni to’g’ri olgan ekanmi yoki omadikeldimi, ishqilib, oradan ikkiyil o’tar-o’tmas Ma’rufaktsiyalari evaziga tuzukkinafoyda,ya’ni divident olaboshladi.Shunga qaramasdan, yigitastoydil ishlashda davometdi. Tez orada u tsex boshlig’i bo’ldi. Bir yil o’tib esa, kattabir korxonaning boshtexnologi. Ish yana ko’paydi.Bosh qashishga vaqt yo’q edi.Na shanba bor bu ishda, nayakshanba... Ishlamagantishlamaydi, axir...Yumushdan horib-charchab,jismingdan mador so’rilibkelganingdan so’ng esa hechnarsa yoqmaydi. Ma’ruf hamuchinchi qavatdagi uchxonali uyiga arang sudralibchiqar va o’zini to’shakkatashlardiyu dong qotibuxlardi.Ishi yurishmay qolgan, oxir-oqibat bankrotlikkauchragan bir korxonani sotibolishdi. Ma’rufni bu yangikorxonaga bosh muhandisqilib yuborishdi. Alohidakabineti, kotibasi, xizmatmashinasibor ekan. Yangiish o’rniga borish oldidan Ma’ruf atigi ikki kunga, ya’nishanba-yakshanbaga javoboldi.—Ishni dushanbadanboshlayman,–dedi Ma’rufrahbariyatga. Ma’rufga omadtilab qolishdi. Xayrlashuvoldidan do’sti Olimjon uni birchekkaroqqa olib chiqib, birgap aytib qoldi:—Xafa bo’lmang-u, jo’ra,lekin ochig’ini aytadigan bo’lsam, mening bolam bu yilbirinchi sinfga o’qishgaboradi.Ma’ruf hayron qolib so’radi:–Nima qilay shunga?Olimjon kulimsiradi:–Axir,men sizdan bir yoshkichikman.—Xo’sh?—Gapning qisqasi shuki,uylanadigan paytingiz o’tibketayapti,jo’ra...—...Ma’ruf tilini tishlab qoldi. Zero, bu juda dolzarb masalaekanligini o’zi ham sezibturardi. Yosh yigirma to’qqizga qarab borayapti...Uydagilardan, qarindosh-urug’lardan ilon po’sttashlaydigan shunaqanggigaplarni eshitdiki... Nimaqilish kerak?Zavodda erga chiqmagan qizanqoning urug’i. Bunday ko’chaga chiqishga, biron qizbilan tanishishga, hatto ota-onasi topgan qarindosh-urug’larining qizlari bilan borib,birrov uchrashib, gaplashibkelishga ham fursat yo’q.Nima qilish kerak?Taklif kutilmagandaOlimjonning o’zidan chiqibqoldi:–Yaqinda bir ajrashgano’rtog’imiz baxtini topibdi...—Qaerdan topibdi?–hazilomuz ohangda so’radiMa’ruf.–Qaerga tushib qolganekan?—"Baxt qushi”degan birtashkilot bor ekan. Yolg’izerkak-ayollarni bir-birigatanishtirib qo’yarkan.Ma’rufga bu taklif o’tirishmadi.—Bir kamim shunaqajoylargaborib yurishimqoluvdi,–dedi g’ashi kelganiniyashirmasdan.—Karnaychidan bir puf-da, jo’ra. Ikki kun bekor ekansiz.Boring,gaplashing, Xudo "Ol,qulim”, deb turgan bo’lsa,ajab emas... Baribir, ikkikunda qishloqqa boribkelolmaysiz. Dushanbadanesa konveyerga sho’ng’iysiz.To’g’risini aytganda, Ma’rufga bu taklif jo’yali tuyuldi.Darhaqiqat, ikki kun vaqtibor. Dushanbadan esa, ishdegan ummonga sho’ng’iydiyu undan qachon qaytibchiqadi... Shunday bo’lsa-da,bir muassasaga borib, "Menga rafiqa topib bering”,deyishga Ma’rufning bo’yniyor bermadi. Bu safar hamOlimjon ko’makka keldi. U do’stini majburlab taksiga o’tqazdi-da, o’zi yonigajoylashibo’tirib oldi. Oppoq "Neksiya”qushday uchib,ularni "Baxt qushi”tanishtiruv byurosijoylashgan binoga olib keldi.Baribir, Ma’rufning ichkarigakirishga oyog’i tortmadi. Yobu masalada tabiatankamtarligi sabab bo’ldimi,ishqilib, Olimjonning o’ziichkariga kirib ketdi va birsoatlardan so’ng bir dastasurat ko’tarib keldi.O’, bu qizlarning go’zalligini!Nima balo, shaharning barisuluv qizlari yolg’izqolishganmi? Biri biridan go’zal chehralarni ko’raverib, Ma’rufning boshi aylanib ketdi.Bu shahlo ko’zlar, bu g’unchalablar, ol yonoqlar, nayzakipriklar,qayrilma qoshlar...Suratlar-ku bir tomoni ekan.Olimjon qizlarning o’zlarihaqida yozganlarini o’qiyboshlaganida, Ma’ruf adoyitamom bo’ldi. Odatda, "Xushsurat, malohatli, chiroyli,odobli, kelishgan, joy bilan ta’minlangan qiz o’zigachekmaydigan, ichmaydiganumr yo’ldoshi izlaydi... Sevibqolsam, yorimni boshimda ko’taraman...”,qabilidagichorlovlardan keyinallambalo raqamlarbitilarkan. Ma’ruf bularningsiriniso’ragan chog’da,eshitgan javobidan qizaribketdi. Qarangki, bular nechayoshdaligining, belining va...belining yuqoriroq qisminingo’lchamlari ekan. Bunchaqizning orasidan o’ziga ma’qulini tanlash oson emasekan. Ma’ruf o’ylandi, axiyri,birini tanladi. Suratdagikulimsirabgina turganqizning chaqnoq ko’zlarimi,qaldirg’och qanotidayingichka qayrilma qoshlarimi, nimasidir unga yoqib qolganedi. Ismi ham jismiga mos,Parizod ekan... Qiz yozganmatnni o’qishdi: "Hayoli, iboli, go’zal, oqila, shirinsuxan,sevgan yorini boshida ko’taradigan qiz o’zining birumrlik yo’ldoshini izlaydi...”.Yoshi yigirma to’rtda ekan. "Xuddi orzu qilganimday”,degan o’y o’tdi Ma’rufning ko’nglidan.Qolgan ishlarni Ma’rufningpasportini olib, ichkarigakirib ketgan Olimjonbirpasdabitirib chiqdi.Uchrashuv ertaga, soat o’nikkida, anhor bo’yida ekan.Buni eshitgan Ma’ruf o’ng’aysizlanibso’radi:–Bunchatez?Olimjon kulib yubordi:–Sizgaqolsa, bir yil telefondagaplashsangiz, ikkinchi yiluchrashuvga chiqsangiz,uchinchi yil uylansangiz...Shundaymi?—...Qiz bilan uchrashuvgachiqishning o’z hayajoni bo’larkan. Buni Ma’ruf endi-endi,yigirma sakkiz yoshida sezib,his qilib turibdi...U yaxshilab yuvinib olib, so’ng yangi kiyimlarini tanlab-tanlab kiydi. Shundan so’nggina uchrashuvga oshiqdi.Yo’l-yo’lakay kattaginaguldasta sotib olishni hamunutmadi. Kelishilganvaqtdan yarim soatcha o’tibketdi. Bunga u tabiiy holsifatida qarashga o’zinimajbur etdi. Axir, qiz boladegani yigitdan burun chopibkelib turmaydi-ku aytilganjoyga... Turaverib charchaganMa’ruf o’rindiqlardan birigajoylashiboldi-da, katta yo’lgatermulib o’tiraverdi...Bir payt shundoqyonginasida kimningdirohista yo’talgani va mayinovozda:–Siz o’shami?–deganini eshitganday bo’ldi.Yigit shoshib, shu tomonga o’girildi. Qarshisida notanishjuvon turardi. Tan olish kerak, bu juvonning nimasidirtanishday edi. Ma’ruf shosha-pisha javob qaytardi:–Kechirasiz, opa, yaxshianglamay qoldim, mengagapirayapsizmi?Juvon uyalinqirab, boshsilkidi.–Ha,–So’ng yigitninghayronbo’lib turganini sezdi,shekilli,qo’shimcha qildi:–Men Parizod bo’laman!Birdan... Ma’rufning nafasiichigatushib ketdi. Bu juvonsuratdagi Parizod emasdi. To’g’ri, allaqaerlaridadir o’xshashlik borday. Ammosuratdagi sohibjamol bilanqarshisidaturgan asli o’rtasida juda-juda katta farqbor edi...—Kechirasiz...–deya oldinihoyat bir yutinib olgan Ma’ruf.–Sizni tanimabman.—Hechqisi yo’q,–unchalikparvo qilmadi juvon.–Avvaligahamma