олдига бориб, чиройини томоша қилди. Сўнг хурсандлигидан чуқур нафас олди.

* * *
Рустам Семённинг уйидан чиққанидан кейин аввалдан буюртма бериб қўйилган меҳмонхонага келди. У хафа эди. Шу боис ўзига еб қўйгудек бўлиб тикилган меҳмонхона ходималарининг ўзгача тавозе билан берган саломларига эътибор ҳам қилмади. Бошқа пайт бўлганда, албатта, илтифот кўрсатган, қизларга уларнинг гўзаллиги ҳақида айтган бўларди. Ўзига ажратилган хонага чиққанидан сўнг ечинмасдан ҳам каравотга чўзилди. Уни ҳамон Анжеланинг: “Исмингиз осиёликларникига ўхшаркан, асли қаерликсиз? Миллатингиз нима?"’ — деб берган саволлари қийнарди. Ахир унинг ўзи ҳам шу пайтгача ота-онаси кимлигини, ким унга бунақа исм қўйганини, қаерда туғилганлигини билмайди. Хаёлида бори — ҳамма ёғи чакалакзор билан ўралган ўтлоқ. Қоратоб болаларнинг мол боқиши. Ўзининг ҳам шу болакайларга қўшилиб тўртта қўйининг орқасидан югуриб юргани... Кейин қаердандир иккита кишининг пайдо бўлгани ва унга конфет беришгани. Тамом, туғилған жойи ҳақида бошқа нарса эслай олмайди. Кейинги воқеалар унинг худди тушида кечгандай эди. Рустамга конфет берган одамлар уни сайр қилдирамиз, деб алдаб, машинага миндиришиб, узокдарга олиб кетиб қолишди. Сўнг ўша одамлар билан бирга самолётда учли. Рустам қўрқди. Кўзини чирт юмиб олди. Самолёт қаергадир қўнди. Рустам ҳалиғи одамлар ҳамроҳлигида баланд-баланд иморатлар орасидан машинада ўтди. Кейин худди ўшандай иморатларнинг бири ёнида машинадан тушишди. Уни биринчи қаватнинг пастига етаклашди (ўша пайтда у ертўла нима эканлигини билмасди. Қишлоқнинг тўрт ёшли боласи қаёқдан ҳам билсин). Ҳалиги иккита одам Рустамнинг устидан қамаб, ўзлари қаёққадир чиқиб кетишди. Шy бўйи Рустам кечгача ўтирди. Қорни очди. Йиғлади. Аммо ҳеч ким эшикни очмади. Бир пайт у нур тушиб турган туйнукни кўриб қолди. Бориб қараса, туйнук хийла каттагина экан. Етти-саккиз ёшли болалар сиғмайди-ю, бироқ Рустам бемалол сиғаркан. У шу туйнук орқали ташқарига чиқиб кетди. Аввал қаёққа боришни билмай туриб қолди. Сўнг очлик хуруж қилавергач, боши оққан томонга кетаверди. Талай муддат юрди. Кўчада у ёқдан-бу ёққа шошиб кетаётган одамлар унга мутлақо эътибор беришмасди.
Охири у чидамади. Қандайдир иморатнинг ёнига ўтирди-да, йиғлай бошлади. Бироздан кейин унинг тепасига қари бир чол келди. Алланималар деди. Аммо Рустам ҳеч вақо тушунмади. Баттар йиғига зўр берди. Шундан сўнг ҳалиги чол унинг қулидан етаклади ва уйига олиб борди. Аввал чўмилтирди, кейин овқат берди. Рустамнинг нафси қонгач, яна ўзининг тилида бир нималар деди. Ҳеч вақони тушунмаётган Рустам бўлса унга нуқул: “Уйимга кетаман. Мени уйимга олиб боринг” , — дерди. Чол ҳам унинг нима деяётганини англамасди. Шу куни Рустам унинг уйида қолди. Эртасига чол Рустамни нонушта қилдирди-да, ўзи қаёққадир кетди. Шу бўйи пешиндан кейин келди. Ўзи овқат қилди, уйларни тозалади. Рустам чолнинг у ёғидан ўтиб бу ёғидан ўтиб, унга ёрдам берган бўлди. Чол муштдеккина боланинг ҳаракатини кўриб кулиб қўяр эди. Орадан ой, йил ўтди. Рустам ўзининг тилини унута бориб, чол гаплашадиган туркчани ўрганиб олди. Кейин маълум бўлишича, чолнинг исми Олқар экан. Ёши етмишдан ошиб кетган, хотиниям, бола-чақасиям йўқ. Сўққабош экан. “ Ёлгизлик мени роса кийнаган эди, яхшиям бахтимга сени топиб олдим. Бўлмаса кўп қийналган бўлардим” , — дерди чол гоҳида унинг бошини силаб. Улар Туркияда узоқ яшамадилар, чол уйини сотди. Кейин Америкага кўчиб кетишди. Орадан тўрт йил ўтиб, чол қазо қилди. Шундан сўнг Рустам ёлғиз ўзи қолиб кетди. Ижарага олган уйлари Нью-Йоркнинг камбагаллар яшайдиган туманида эди. Бу уй ҳам чол ўлганидан кейин эгалари томонидан тортиб олинди. Рустам энди бутунлай бошпанасиз қолганди. Бу пайтда Рустам Френк исмли қора танли бола билан дўстлашганди. У ҳам камбагал оиланинг фарзанди эди. Гарчи камбагал бўлишса-да, оила бошлиқлари Рустамнинг кўкрагидан итаришмади, уйларига қабул қилишди. Ўзларининг ўгилларига нима беришса, қип-қизил етим болакайга ҳам шуни беришди. Кучлари етгунча ҳисоб-китобдан дарс беришди, зеро мактабда ўқитиш учун уларда пул йўқ эди.
Албатта, бу яхшиликларнинг бари етим бола фарзандларининг ўртоғи бўлгани учунгина қилинмади. Эҳтимол, кўзлари порлаб турадиган бу болакайни ёқтириб қолганликлари ҳам бунга сабаб бўлгандир. Айни пайтда улар Рустамда ўзлари учун ажабтовур туйилган қизиқ феъл -атвор , кўникмаларни ҳам кўришди. Чунончи, Рустам эрталаб уйғонганидан кейин Френкка ўхшаб ётган жойида бирон нима тановул қилмас, аввал албатта юзини ювар ва ана шундан кейингина салом берарди. Тамадди пайтида эса болакай фақат катталардан кейин таомга қўл узатар эди. Вирорта айб иш қилиб қўйганида эса, Френкнинг отасининг кўзларига тик қаролмас, бошини эгиб турарди. Ҳолбуки, Френк ундан фарқли ўлароқ, бунақа пайтлари отасига ўзининг ҳакдигини исботлашга уринар, шу йўл билан жазосиз қолишга ҳаракат қиларди. Ҳамма нарсага қизиқувчан оила бошлиғи Рустамнинг феъл-атворидаги бунақанги кўринишларни унинг гўдакликдан шунақа тарбия олганлигига йўйди. Аввал Рустам бу уйда фарзанд қатори яшаб юришдан ийманмас эди. Бироқ йиллар ўтгани сайин шундоғам кунини базўр ўтказадиган оилага қўшимча юк бўлгиси келмаганидан бу оилани тарк этди. Кўп узоқ кетмади. Бойваччалар туманига борди. Ёш бўлишига қарамай, пулдорларнинг нимаики иши бўлса, барини бажарди. Ҳаттоки ҳожатхоналарини тозалашдан ор "қилмади. Олган чойчақаларини авайлаб асради. Имкон қадар камхарж бўлишга уринди. Оқибатда беш юз долларга яқин сармоя тўплади. Бу пайтда ёши ўн бешга яқинлашиб қолганди. Шундан кейин у ишига бироз ўзгартириш киритди. Бой оилалар билан гаплашиб, уларнинг кундалик озиқ-овқатларини ўзининг пулига олиб келиб берадиган бўлди. Маҳсулотни қўлига олгандан кейингина уй эгалари у билан ҳисоб-китоб қилишарди. Бундай усул Рустамнинг сармоясини кундан-кунга ошириб борарди. Ва у кўча-кўйда яшаб юришни бас қилиб, ижарага уй олди. Кунлар ўтиши билан топаётган пуллари унга камлик қилаётгандай туйилиб қолди. Шунда у кичкинагина газета дўкончасини очди. Ва газета сотишни йўлга қуйди.

*****************
Ҳам хонадонларга мол ташишга, ҳам газета сотишга бироз қийналиб қолгани учун қора танли дўстини олиб келиб дўкончасига ўтқазиб қўйди. Шундан кейин омад эшиги унга ланг очилди. Реклама билан шугулланди. Камбагаллар туман и билан бойларникининг ўртасидаги бензин қуйиш шахобчасини сотиб олди. Кейинги ишлари хамирдан қил суғургандай осон бўлиб кетаверди. Орадан саккиз йил утганидан кейин у биринчи миллионга эга бўлди. Шундан сўнг дўконларининг сонини янада кўпайтирди. Турли-туман компанияларнинг акцияларини сотиб олди ҳамда бир кунлик
даромадини юз мингга етказди. Кунларнинг бирида “синиб куни битган" компанияни сув текинга қўлга киритди. Бу унинг ҳақиқий бой бўлиб кетишига катта туртки бўлди. Ва у миллиардерга айланди... Рустам ҳар гал ўтмишини хотирлаганда кўпроқ пулни “ қоплаб” топган онлари эмас, балки ёшлигидаги сарсон-саргардон, оч-наҳор юрганлари ёдига тушади. Ичидан зил кетади. Шундай ўйлар гирдобидаги Рустам кўп ўтмай ухлаб қолди. Тушига оппоқ рўмол ўраган, пешонаси тиришган аёл кирди. У нуқул жилмайиб турарди. Тушидаёқ: